Maandelijks archief: oktober 2016

Toename darmkanker

mriscan 

Toename darmkanker door bevolkingsgroei en vergrijzing.

In 2015 overleden 5.200 mensen in Nederland aan darmkanker meldt het Centraal Bureau voor Statistiek

2.800 mannen en 2.400 vrouwen.

Het aantal mensen dat aan darmkanker sterft neemt toe door bevolkingsgroei en vergrijzing

Darmkanker is bij mannen na longkanker de meest voorkomende sterfte bij kanker. Bij vrouwen is darmkanker de derde voornaamste doodsoorzaak bij kanker. Na longkanker en borstkanker.

Ongeveer 90 procent is bij het overlijden 60 jaar of ouder. Ruim de helft is 75 jaar of ouder.

Het totaal aantal sterfgevallen door darmkanker neemt steeds meer toe. In de laatste 25 jaar is het aantal sterfgevallen aan kanker met 26 procent gestegen. Onder mannen sterker dan bij vrouwen.

Darmkanker is in een vroeg stadium goed op te sporen. Om deze reden is in 2014 een begin gemaakt met het bevolkingsonderzoek naar darmkanker.

Vanaf 2032 kunnen volgens de Gezondheidsraad jaarlijks 2.400 mensen minder overlijden aan darmkanker.

Bron: Nationale ZorgGids, CBS.

Gezichtskanker komt niet voor bij mensen

strottenhoofdkanker 

Gezichtskanker komt niet voor bij mensen, maar wel bij een geïsoleerde stam van buideldieren met de opvallende naam de Tasmaanse duivels.

Wel zijn er zeldzaam voorkomende kankersoorten die het gezicht  van mensen kunnen aantasten.        

De oorzaak is bijna altijd een gevolg van de zogenaamde hoofd-halskanker of huidkanker.

In deze gebieden kan kanker in verschillende vormen en plaatsen ontstaan door verschillende soorten weefsels die zich er bevinden, in de vorm van onder andere lymfeklieren, slijmvliezen, kaakbeen en speekselklieren.

De meest voorkomende oorzaken van hoofd-halskanker zijn alcoholgebruik, roken en sommige virussen, zoals het HPV virus.

Erfelijkheid kan een grote rol spelen en sommige mensen kunnen door erfelijkheid gevoeliger zijn voor alcohol en tabaksrook dan anderen.

Mensen die veel roken en drinken hebben extra risico om kanker te krijgen. Maar ook gezond levende mensen kunnen om onverklaarbare redenen kanker krijgen.

In Nederland krijgen volgens KWF Kankerbestrijding  jaarlijks ongeveer 100.000 mensen kanker.

Volgens het Team Hoofd-hals oncologie van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis zijn tumoren in het hoofd-halsgebied vrij zeldzaam met jaarlijks ongeveer 2.500 nieuwe patiënten.

Hierbij gaat het ook om patiënten met goedaardige tumoren.

Bron: NKI-AVL.KWF Kankerbestrijding, Gezondheidsnet.

Hoe lichaamscellen hun weg vinden

kankercellen 3

Cellen die zich door het lichaam bewegen, zoals immuun – of kankercellen, verplaatsen zich niet zo maar. Ze vinden doeltreffend hun weg door te voelen waar ruimte is om heen te gaan. De cel heeft daarvoor speciale voelsprieten.

Onderzoekers van het Radboudumc en McGill University (Montreal, Canada) beschrijven in Nature Communications nu voor het eerst de werking van de moleculaire motor achter deze zintuigen.

De drijvende krachten achter deze ‘reizende lichaamscellen’, zoals onderdelen van het immuunsysteem of kankercellen, zijn de zo genaamde podosomen.

Dit zijn zeer veranderlijke eiwitcomplexen op de celmembraan.

Elke cel heeft honderden van deze podosomen. Door selectief op het membraan te drukken, creëren ze uitstulpingen op de cel. Met deze voelsprieten kan de lichaamscel zijn omgeving aftasten en de route bepalen.

Op deze manier kunnen bijvoorbeeld immuuncellen zich door het lichaam verplaatsen op zoek naar ziekteverwekkers.

De podosomen zijn onderling verbonden door actine(eiwit)strengen over vaak grote afstanden op het celmembraan.  Deze netwerken hebben een belangrijke rol tussen de individuele podosomen.

Bron: Radboudumc, McGill University, Nature Communications.

Oud worden door jong DNA

 

dna_1_1

Als we jong zijn, staat ons DNA zo afgesteld dat de juiste genen op het goede moment actief zijn. Met de jaren raakt die afstelling steeds meer ontregeld wat een van de oorzaken van die veroudering is.

Uit een onderzoek van zes instituten onder leiding van Bas Heijmans van het LUMC bij 3.000 ouderen, blijkt dat dit niet voor iedereen zo is.

Er zijn mensen die een hoge leeftijd hebben waarbij de afstelling van het DNA nauwelijks is veranderd.

Niet iedereen in dit onderzoek vertoonde in gelijke mate aanwijzingen voor ontregeling van het DNA. Een klein deel van de ouderen had een afstelling van het DNA dat nauwelijks was te onderscheiden van een 25-jarige.

Bij hen waren de genen, die kenmerkend zijn voor het verouderingsproces, ook veel minder actief.

De volgende stap was om vast te stellen of zulke mensen ook langer gezond bleven.

Gezondheid hangt namelijk van meer af dan alleen de juiste afstelling van het DNA. De onderzoekers ontdekten op dezelfde plekken veranderingen in de afstelling van het DNA alsof de veroudering een voorstadium zijn van de ziekte.

Daarom wordt onderzocht of het hebben van een ‘oud signaal’ een risico heeft op verschillende vormen van kanker en dat een jong ‘DNA signaal’ daartegen beschermt.

Bron: LUMC, Genome Biology en BBMRI

Registratie kankerpatiënten door huisartsen

inspectie

In de medische dossiers van huisartsen is de diagnose kanker doorgaans wel te vinden, maar vaak onjuist gecodeerd.

Daardoor is deze informatie slecht toegankelijk voor waarnemers of wetenschappelijk onderzoek, maar ook bijvoorbeeld voor medicatie bewaking.

Omgekeerd komt het geregeld voor dat een kankerdiagnose code wordt gebruikt bij patiënten die geen kanker hebben.

Dat blijkt uit een vergelijking van databases van de Nederlandse Kanker Registratie (NKR) met die van het Julius Huisartsen Netwerk (JHN) rond de Universiteit Utrecht.

Door het VUmc en het UMC Utrecht werd gekeken hoeveel kankerdiagnoses in beide databases matchen. Ook werd gekeken hoeveel er wel in het Huisartsen Informatie Systeem (HIS) stonden en niet in de NKR.

Van de bijna 250.000 patiënten in het huisartsen netwerk hadden 1720 zowel in het NKR als in het HIS diagnose borst-, long-, colon of prostaatcarcinoom.

Daarnaast waren er nog een 1119 patiënten die wel in het NKR bekend waren met een van deze ziekten en niet in het HIS.

Van het merendeel (77%) stond in de vrije tekst wel gegevens over kankerdiagnoses in het HIS maar niet in de NKR. De huisarts had dan bijvoorbeeld de verkeerde code gebruikt.

Omgekeerd stonden 1644 kanker patiënten wel in het HIS maar niet in de NKR.

Bij ruim een derde bleek dat de diagnose bij het HIS waarschijnlijk terecht was, maar om diverse redenen niet bij de NKR was geregistreerd.

Voor de helft van deze ‘fout-positieve’ kankerdiagnoses kon echter geen verklaring worden gevonden.

Bron: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

Overleven na behandeling van kanker

scan

Door meer kennis en betere behandeling overleven meer patiënten kanker en krijgt ongeneeslijke kanker steeds vaker de vorm van een chronische ziekte.

Dat schept gelijk het dilemma: wat is voor deze patiënten kwaliteit van leven en welke zorg hoort daarbij?

In het Antoni van Leeuwenhoek onderzoekt Floor van Leeuwen, epidemioloog en groepsleider bij de sectie Psychosociaal Onderzoek en Epidemiologie sinds 1985 de latere effecten van behandeling van kanker.

Aanvankelijk werd bij het onderzoek vooral gekeken naar het ontstaan van nieuwe soorten kanker door radiatie en chemotherapie. Recent wordt ook gekeken naar hartschade en onvruchtbaarheid van de man.

Onderzoek bij overleveraars die een goede levensverwachting hebben. Jong behandeld zijn voor borstkanker, zaadbalkanker of Hodgkin Lymfoom.

Er werd ontdekt bij patiënten met Hodgkin Lymfoom dat de combinatie van intensieve radiotherapie en chemotherapie weliswaar een hogere genezing gaf van bijna 90%., maar dat de patiënten tien tot zelfs veertig jaar later een verhoogde kans hadden om nogmaals kanker te krijgen.

De afgelopen tien jaar is de behandeling aangepast door andere chemotherapie en geminimaliseerde bestraling. Tevens kan door lichamelijke activiteit van minstens drie uur sporten per week de kans van hartaandoeningen voor Hodgkin-overlevenden halveren.

Het zou in de toekomst mogelijk moeten zijn alle kennis over het effect van de behandeling op de tumor, kans op een tweede tumor, hart – en vaatziekten en de invloed van erfelijk aanleg bij elkaar in zo’n model te kunnen vatten.

‘Op basis daarvan zou echt een persoonlijk behandeladvies mogelijk zijn’ stelt Floor van Leeuwen.

‘Wij nodigen  de overlevers van vijf tot veertig jaar na kankerbehandeling uit om een bezoek te brengen aan de polikliniek, waar ze voorlichting krijgen over de oorzaken van late effecten en wat je er aan kunt doen.’

‘Vervolgens worden ze gescreend op een aantal late effecten, zoals borstkanker, hart-en vaatziekten en schildklieraandoeningen.’

Bron: Antoni van Leeuwenhoek

Kanker en stamcellen

foto kankercellen

Onderzoekers van het UMC Utrecht en het Hubrecht Instituut zijn er in geslaagd om fouten te detecteren in de DNA-code van gezonde menselijke stamcellen.

Zij vonden in de stamcellen van organen met een hoog risico op kanker evenveel DNA fouten als in organen met een laag risico.

Deze opmerkelijke bevinding is gepubliceerd in het vakblad Nature en toont duidelijk aan dat de kans op kanker niet kan worden verklaard door het aantal DNA-fouten.

Niet alle soorten kanker komen even vaak voor. Organen waarvan de cellen zich minder snel delen hebben een lager risico op kanker. Ter vergelijking: dikke darmkanker komt vijftien keer vaker voor dan leverkanker.

Uit het nieuwe DNA-onderzoek blijkt dat iedere stamcel er jaarlijk veertig DNA- fouten bij krijgt onafhankelijk van de deelsnelheid.

Leefstijl kan bijdragen aan het ontstaan van kanker. Bijvoorbeeld roken en longkanker.

Voor de meeste organen is echter onbekend in hoeverre het risico op kanker het resultaat is van pech of een ongezonde leefstijl.

Het huidige onderzoek draagt bij aan een beter begrip over de rol van DNA-fouten in het ontstaan van kanker en kan in de toekomst bijdragen aan een beter preventie.

Bron: UMC Utrecht, Hubrecht Instituut, NU.nl

Rectumkanker behandeling

oogoperatie

Behandeling op maat bij rectumkanker met wait-and-see-procedure

Niet voor alle rectumkankerpatiënten blijkt opereren de beste behandelingsvorm.

Voor een selecte patiëntengroep is chemoradiatie (gelijktijdig behandelen met  chemotherapie en bestraling) zo effectief, dat een zeer ingrijpende operatie niet meer nodig is.

Sinds een jaar wordt deze wait-and-see-procedure uitgevoerd in het Antoni van Leeuwenhoek.

De oncologische chirurg Geerard Beets, sinds 2011 werkzaam in het Antoni van Leeuwenhoek, is wereldwijd een van de grootste deskundige op het gebied van de wait-and-seeprocedure.

In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer vijfduizend patiënten rectumkanker vastgesteld. Zo’n tweehonderd tot vierhonderd patiënten komen in aanmerking voor de wait-and-see procedure waarbij na de chemoradiatie niet wordt geopereerd, maar afgewacht of de tumor wegblijft door regelmatig te controleren met de nieuwste MRI-technieken en endoscopie.

De verwachting voor de toekomst is dat wel een derde van alle rectumkankerpatiënten, toch ruim vijftienhonderd mensen per jaar, kunnen worden behandeld zonder een grote operatie en met een verhoogde kwaliteit van leven.

Bron: Antoni van Leeuwenhoek

Levend Geneesmiddel

regieverpleegkundige

Ongeveer vierduizend  mensen worden jaarlijks getroffen door leukemie, lymfklierkanker, de ziekte van Kahler of multipel myeloom.

Deze vormen van kanker van bloedcellen of afweercellen hebben een grote impact op het leven van patiënten. De behandeling is vaak gecompliceerd en met veel bijwerkingen.

De overlevingskansen zijn beperkt.

Het LUMC-onderzoek naar het Levend Geneesmiddel heeft een nieuwe website voor informatie over het onderzoek naar de nieuwe behandelmethode.

Prof. Fred Falkenburg leidt de onderzoeksgroep:

“Het Levend geneesmiddel is een veelbelovende nieuwe behandelmethode en bestaat uit speciaal geselecteerde en bewerkte afweercellen van een gezonde donor. In het lichaam van de patiënt gaan deze de strijd aan met kwaadaardige cellen en infecties.Omdat ze heel gericht te werk gaan ontstaat er, ander dan bij de standaard stamceltransplantatie, minder schade aan gezond weefsel.”  

Nieuwe website:   www.levendgeneesmiddel.nl

Bron: LUMC, Bontius Stichting